Er gaat, volgens berichten eind februari, weer gesproken worden over het neerhalen van de MH17 in 2014 waarbij 298 onschuldige burgers omkwamen. Het is een verstandige stap als diplomaten van drie zeer betrokken landen – te weten Australië, Nederland en Rusland – met elkaar praten met een hopelijk werkbaar resultaat. Rusland heeft een cultuur met verwantschap aan die van het Westen. Denk aan Russische componisten en schrijvers.
De verhouding van het Westen met Rusland is de laatste jaren verslechterd. Rusland is zelfbewuster geworden. Verdragen over het beheer van kernwapens lijken niet te worden verlengd. Rusland annexeerde de Krim. Er vinden begrijpelijk meer NAVO trainingen in Midden- en Oost Europa plaats.
In Oost Oekraïne woedt al jaren een oorlog van Russisch georiënteerden met de op het Westen gerichte regering in Kiev. De Oekraïense burgeroorlog wordt van beide zijden gevoed met oorlogspropaganda. De laatste jaren toch iets minder voor het voetlicht tredend dan voorheen.
Ik duik in de geschiedenis van de Oekraïne. Al in de achttiende eeuw voegden de Tsaren het gebied, inclusief Kiev, aan hun rijk toe. Er zijn belangrijke verschillen tussen het westen en het oosten van de Oekraïne. Tot op de dag van vandaag kan dat geconstateerd worden.
De Oekraïense regering stelt zich vijandig op jegens Russische invloeden. Het land is tweetalig sedert eeuwen. Kortgeleden komt de Oekraïense regering met nieuwe taalwetten. Russisch wordt uit het officiële en medialeven verbannen. De regering probeert een tweetalig land om te smeden in een eentalig land.
Een ander voorbeeld van stemmingmakerij jegens Rusland is de afscheiding van de Orthodoxe Kerk van Oekraïne van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Het is een breuk met een eeuwenoude geschiedenis. Het kan opgevat worden als tarten van Rusland. Het valt samen met een populariteitsdaling van het huidig Russisch regime. De verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd stuit in Rusland op groot protest.
Het is nog niet zo lang geleden dat het huidig Russisch bewind zeer werd toegejuicht Dat was tijdens de (her)annexatie van de Krim. Het vestigt de vrees dat de Russische bewindvoerders zich op buitenlandse avonturen zouden kunnen storten. Buitenlandse exercities zijn een in de geschiedenis veelbeproefde methode om de aandacht van binnenlandse problemen af te leiden.
Het Westen zou de Oekraïense regering duidelijk kunnen maken dat Rusland historische motieven heeft om de Oekraïne binnen te vallen. Als Russisch sprekenden vervolgens beroofd worden van hun taal en er aan een godsdienst gemorreld wordt liggen er eveneens rechtvaardigingen. Naast taal en godsdienst zullen er nog andere, mij onbekende, pesterijen zijn.
De hechting aan eenheid is ook in onze landen een bekend verschijnsel. Catalonië wil zich afscheiden. De centrale regering in Madrid komt met tal van maatregelen, ook die van geweld, om een afscheiding te voorkomen. Ook in Frankrijk is het ondenkbaar dat er geluisterd wordt naar trekjes die aan onafhankelijkheid doen denken. Zoals op Corsica en ook wel Bretagne.
Voorkom een militair conflict, kan aan de landen van de Europese Unie worden voorgehouden. Een Russische inval in de Oekraïne kan gevolgd worden door meer van deze stappen. Accepteer daarom Russische invloeden in de Oekraïne en voorkom plaagstoten.
Een volgend Russisch doelwit zou het Balticum kunnen zijn. Ook in de Baltische staten leven belangrijke minderheden Russischtaligen. Er zijn echter weinig parallellen met de Oekraïne. Het Oekraïens is een nauw aan het Russisch verwante Slavische taal. Het Ests toont grote overeenkomst met het Fins. Ook in Letland en Litouwen is er sprake van eigen talen.
Qua religieuze voorgeschiedenis is er weinig overeenkomst met de Russische orthodoxie. Estland en Letland zijn Protestante staten terwijl Litouwen een Rooms-Katholieke traditie kent. Riga (hoofdstad Letland) en Tallinn (hoofdstad Estland) zijn voormalige Hanzesteden. Het Nederlandse hart gaat luider kloppen. Het Oostzeegebied was vanaf de Middeleeuwen onze “moedernegotie”.
In handel blijft Nederland sterk. Daarnaast zijn Scandinavië en het Balticum gebieden waar wij veel kunnen leren. Het zijn landen die ons in technologisch en maatschappelijk opzicht vooruit zijn. Dat kan moeilijk gezegd woorden van Centraal/Oost Europa waar de Westerse bemoeienis vooral geopolitiek van aard is.